موسائیان نخستین فیلم بلند خود را در سال 1380 با عنوان «آرزوهای زمین» مقابل دوربین برد و پس از آن «خاموشی دریا» (1380)، «تنهایی باد» (1383) و «خانه روشن» (1384) را کارگردانی کرد. «گوشواره» به‌عنوان پنجمین فیلم بلند این کارگردان جوان، اولین تجربه او در سینمای کودک است. موسائیان همچنین مستند بلند «سرزمین گمشده» را کارگردانی کرده که دامنه موفقیت‌هایش گسترده‌تر از آثار داستانی‌اش بود.
- در فیلم‌های قبلیتان به غیراز خانه روشن، به نوعی بومی‌گرایی مشاهده می‌شود، چه شد که این بار به سراغ قصه‌ای شهری رفتید؟
در گوشواره باز هم دل مشغولی‌های بومی من به چشم می‌خورد. گوشواره داستان زندگی آدم‌هایی است که به تهران آمده‌اند و در حاشیه شهر زندگی می‌کنند. اینها ادامه همان دل مشغولی‌های من است که به نوعی وارد داستان شده و من تلاش کردم ادامه همان شخصیت‌های فیلم‌های قبلی را در گوشواره داشته باشم. من تلاش کردم تا در نشانه‌ها اینها را بیان کنم. نشان دادن آدم‌هایی که به یک نوع دچار جدایی از بوم خودشان شده‌اند.
- در گوشواره به سراغ قصه‌گویی کلاسیک رفتید در حالی که در فیلم‌های قبلیتان مثل آرزوهای زمین و تنهایی باد، بیشتر دغدغه واقع نمایی داشتید تا تعریف داستان به مفهوم کلاسیک‌اش. این تغییر در روش کارتان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به هر حال داستان گوشواره را یک نویسنده کلاسیک نوشته و زمانی که قرار شد از داستان ایشان به‌عنوان منبع استفاده شود باید قطعا روش نویسنده را به کار می‌بردیم. گوشواره از قواعد کلاسیک پیروی می‌کرد و ما هم باید آن را روایت می‌کردیم.فیلمی که مخاطب کودک و نوجوان دارد نمی‌تواند غیراز این باشد چون به‌عنوان فیلمی برای مخاطب کودک به سرانجام نمی‌رسد ما هم به سمتی رفتیم که اصولی که در داستان بود را رعایت کنیم.
- استفاده از بازیگران شناخته شده هم تجربه تازه‌ای در آثار شماست. چرا مثل کارهای قبلیتان به سراغ چهره‌های تازه نرفتید؟
من وقتی تصمیم گرفتم این داستان را برای مخاطب کودک جلوی دوربین ببرم فکر کردم باید بتواند مخاطب مخصوصا کودک و نوجوان را به دیدن فیلم ترغیب کند، برای همین تلاش کردم از بازیگران شناخته شده‌ای استفاده کنم که هم داستان را پیش ببرند و هم بیننده با آنها همراهی کند.
هر فیلمی به لحاظ بازیگر مقتضیات خودش را دارد اگر در گوشواره هم مثل فیلم‌های قبلی عمل می‌کردم به آنچه مد نظرم بود نمی‌رسیدم. باید از بازیگرانی استفاده می‌کردم که بچه‌ها از تماشای آنها در سالن سینما لذت ببرند. من این تکلیف را از ابتدا برای خودم روشن کرده بودم.
- گوشواره در کتاب لبخند انار، داستانی کوتاه است.برای تبدیل آن به فیلم‌نامه، چه پروسه‌ای طی شد و شکل همکاری‌تان با هوشنگ مرادی کرمانی به چه صورت بود؟
داستانی که ما انتخاب کرده بودیم بسیار کوتاه بود. آن داستان به خودی خود کامل و درست بود ولی در حد 10صفحه بود و آنقدر بلند نبود که قابلیت تبدیل به یک فیلم بلند سینمایی را داشته باشد. باید حوادث و اتفاقات و داستانک‌های تازه‌ای به ماجرا اضافه می‌شد.
من فکر کردم آقای کرمانی مناسب‌ترین گزینه برای کامل کردن این داستان است و ایشان همان خواسته‌ها و ایده‌ها را به فیلم نامه برگرداندند. حالا هم می‌بینم اگر شخص دیگری این کار را می‌کرد قطعا ظرائف و ریزه‌کاری‌هایی که آقای کرمانی در فیلم نامه به کار بردند به چشم نمی‌آمد و تجربه خوبی نمی‌شد.
- طنز در فیلم‌های قبلی شما سابقه نداشت و گوشواره نیز برخوردار از طنز خاص آثار هوشنگ مرادی کرمانی است. در مجموع به‌نظر می‌رسد در این فیلم به‌عنوان کارگردان بیشتر در خدمت جهان نویسنده بوده‌اید. با این تعبیر موافقید؟
بله.به هر حال آقای کرمانی تمام عمر خود را در حوزه ادبیات و داستان نویسی فعال بوده‌اند و آثار ایشان در حوزه کودک و نوجوان کاملا شناخته شده است و طبیعی است وقتی من برای اولین بار به سراغ این حوزه می‌روم به نحو خوبی از تجربیات چنین شخصی استفاده می‌کنم.
اصلا من با نیت استفاده از تجربیات ایشان به سراغ ساخت گوشواره رفتم. درست است که طنز ایشان هم مختص خودشان است ولی من تلاش کردم این طنز را طوری به تصویر بکشم که در وهله اول وفادار به اصل داستان و نویسنده باشم و دوم اینکه از توانایی‌های خودم که در طول سالیان کسب کرده‌ام به نحو درستی استفاده کنم.
- قبول دارید که از لحن تجربه‌گرای فیلم‌های قبلیتان فاصله گرفته‌اید ؟
درست است ولی ما اینجا 2 مقوله جداگانه را بررسی می‌کنیم.لحن فیلم‌های قبلی من با گوشواره کاملا متفاوت است چون فیلم‌ها متفاوت از یکدیگرند. من به گوشواره به‌عنوان فیلمی نگاه می‌کنم که می‌خواهد مخاطب کودک و نوجوان از آن لذت ببرد. من این انتظار را از این فیلم داشتم و به آن رسیدم.
- ظاهرا فیلم شما پروانه حمایتی آموزش و پرورش را دریافت کرده، این حمایت به چه صورتی انجام می‌شود و آیا از آن رضایت دارید؟
بله گوشواره موفق به کسب پروانه حمایتی آموزش و پرورش شده است اما با وجود این پروانه باز هم هیچ حمایت خاصی از فیلم صورت نمی‌گیرد به این دلیل که این پروانه الزام دستوری ندارد.
به‌نظرم این حمایت مثبت زمانی محقق می‌شد که ما از امکان مالی بهتری در ایام پخش برخوردار می‌شدیم و به مدارس اطلاع رسانی می‌کردیم.ظاهرا پخش‌کننده دعوت نامه‌ای برای مناطق مختلف آموزش و پرورش فرستاده و بسیاری مناطق هم جواب مثبت داده‌اند اما مشخص نیست که تا زمانی که فیلم روی اکران است به این دعوت نامه‌ها ترتیب اثری داده شود یا خیر.
- آیا از شرایط اکران فیلم‌تان راضی هستید؟
واقعیت این است که من اگر می‌دانستم در اکران و پخش فیلم دچار چنین مشکلاتی می‌شویم و به سینمای کودک به چشم یک سینمای زائد و اضافی نگاه می‌کنند اصلا به سراغ ساخت چنین فیلمی نمی‌رفتم. فکر می‌کردم در مرحله تولید و اکران از این فیلم حمایت می‌شود اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و حتی سینماهایی که متعلق به تهیه‌کننده یعنی بنیاد سینمایی فارابی بود هم به شکل مناسبی در اختیار ما قرار نگرفت و اصلا هم مهم نبود که اکران فیلم کودک و نوجوان به‌عنوان یک سیاست از پیش اعلام شده مجموعه سینمایی است.
مهم نیست که فیلمی که ساخته شده از طرف مرکزی حمایت می‌شود و مهم نیست که این فیلم می‌فروشد یا خیر. قرار بر این بوده که در مورد سینمای کودک جریان‌سازی شود اما متأسفانه در مورد فیلم ما هم که تهیه‌کننده آن صاحب 2 سینمای ناهید و فرهنگ است این امکان در اختیار ما گذاشته نشد. مثلا در مورد این فیلم گفتند که بچه‌ها 8صبح به سینما می‌روند و بهتر است تنها سانس‌های صبح را به این فیلم اختصاص دهیم. به‌نظر من این تصور از مد افتاده‌ای است.بچه‌ها می‌توانند بعد از ظهرها با خانواده شان به سینما بروند.این کارها باعث شد گوشواره اکران خوبی نداشته باشد و فیلم از بازتاب کافی برخوردار نشود.
متأسفانه گاهی اعلام می‌شود که قصد حمایت از سینمای کودک را داریم و قرار می‌شود در تولید و اکران، فیلم را جدی بگیرند اما وقتی پای عمل به میان می‌آید همه چیز فراموش می‌شود و امکانی در اختیار سازندگان فیلم کودک و نوجوان قرار نمی‌گیرد.
- پس از این به بعد ترجیح می‌دهید در حوزه سینمای کودک و نوجوان فعالیت نکنید؟
بله قطعا. با توجه به اینکه سینمای کودک و نوجوان در اکران یک سینمای کاملا فراموش شده است و هیچ کس به آن توجه نمی‌کند، نه تنها من که اولین تجربه‌ام را در این حوزه پشت سر گذاشتم، بلکه کسانی هم که سال‌هاست در این حوزه فعالند و فیلم می‌سازند هم دیگر انگیزه و امیدی به ادامه کار ندارند.باید این انگیزه‌ها تقویت شود تا فعالان این حوزه به ادامه کار ترغیب شوند.
